SpaceX, Uluslararası Uzay İstasyonu (ISS) için 843 milyon dolarlık dev bir kontratla, önümüzdeki on yılın sonunda istasyonu güvenli bir şekilde indirmek üzere yeni, yüksek güçlü bir uzay aracı geliştirme görevini üstlenmişti. SpaceX’in bu yeni uzay aracı, mevcut astronot ve kargo taşıma görevlerinde kullanılan Dragon kapsülünün süper güçlü bir versiyonu olacak. NASA, geçtiğimiz ay SpaceX’e U.S. Deorbit Vehicle (USDV) olarak adlandırılan bu aracı geliştirme kontratını verdi. Bu ödül, NASA’nın salı günü yayınladığı kaynak seçim bildirisine göre, büyük ölçüde kanıtlanmış uçuş donanımlarını kullanmayı başardığı için SpaceX’e verildi.
NASA’nın ISS program yöneticisi Dana Weigel, çarşamba günü düzenlediği basın toplantısında, NASA’nın teklifleri değerlendirmede, uçuş geçmişi olan donanımların mümkün olduğunca fazla kullanılmasına öncelik verdiğini, çünkü güvenilirliğin anahtar faktör olduğunu belirtti. Ne var ki, Dragon mimarisinin büyük ölçüde dahil edilmesine rağmen, Weigel’in belirttiği gibi, USDV’nin yaklaşık yarısı tamamen yeni olacak ve yörüngeden çıkarma işlevselliğinin yüzde 100’ü bu uzay aracına özgü olacak.
USDV’nin temel amacı, ISS’in ömrünün son haftasında gerçekleşecek kritik ateşlemeleri yönetmek. NASA, bu ateşlemeler gerçekleşmeden yaklaşık 18 ay önce uzay aracını fırlatmayı planlıyor. USDV, ISS’in yavaşça Dünya’ya doğru “sürüklenmesini” sağlamak üzere ön portuna kenetlenecek. Ekip, istasyonun yörüngesini mümkün olan en uzun süre boyunca koruyacak, ancak Dünya’ya yeniden girişten yaklaşık altı ay önce temelli ayrılacaklar.
Uzay aracı, ISS ile Dünya arasındaki mesafe yaklaşık 220 kilometre kala devreye girecek. İstasyona dört gün boyunca kesin bir yörüngeden çıkarma rotası belirlemek için bir dizi ateşleme gerçekleştirecek ve ardından nihai yeniden giriş ateşlemesini yapacak. Atmosferde yanmayan parçalar, henüz belirlenmemiş, ıssız bir okyanus bölgesine düşecek. Bu, Northrop Grumman’ın Cygnus aracı veya Japonya’nın HTV kargo kapsülü gibi diğer büyük uzay araçları için kullanılan aynı imha yöntemidir.
SpaceX’in yenilikçi başarımı
SpaceX’in geliştireceği araç, artan atmosferik sürtünmeyle mücadele edebilecek kadar güçlü olmalı. Dragon görev yönetimi direktörü Sarah Walker, “En karmaşık ve meydan okuyan şeyin, bu [son] ateşlemenin, tüm uzay istasyonunu uçuracak kadar güçlü olması gerektiği” ifadesinde bulundu. Bu, artan atmosferik sürtünmenin neden olduğu tork ve kuvvetlere karşı koyarak nihai olarak planlanan konumda sonlanmasını sağlamak amacıyla yapılacak.
SpaceX’in nihai tasarımı, standart Dragon kapsüllerine göre altı kat daha fazla kullanılabilir yakıt, üç ile dört kat daha fazla enerji üretimi ve depolama kapasitesine sahip olacak. Çarşamba günü yayımlanan taslak çizime göre araç, geleneksel bir Dragon kapsülünün sonuna eklenmiş devasa bir gövdeye benziyor.
Bu gövde, fazladan yakıt, enerji üretimi ve görevlerin tamamlanması için gerekli aviyonikleri barındıracak. Walker’a göre, bu kapsülde standart yapılandırma dışında ek olarak 30 Draco iticisi bulunacak. Son büyük ateşlemenin, enkazın küçük kalmasını sağlamak için yardımcı olacağı, fakat bazı mikrodalga fırın boyutundan küçük sedan otomobillere kadar değişen parça büyüklüklerinde enkazların oluşabileceği belirtiliyor.
NASA yetkilileri, Roscosmos’un sahip olduğu yeteneklerin istasyonun boyutu için yeterli olmadığını fark ettiğinde, diğer istasyon paydaşları (Roscosmos, Avrupa Uzay Ajansı, Japonya Uzay Araştırma Ajansı ve Kanada Uzay Ajansı) ile birlikte özel sektörden yörüngeden çıkarma aracı talep etmeye karar verdiklerini ifade etti. NASA, geçtiğimiz sonbahar bir teklif çağrısı yayımlamıştı.
Bu karmaşık uzay aracının geliştirilmesi yıllar alabileceği için, ödül şimdi veriliyor. Weigel’e göre kontrat, SpaceX’in diğer büyük NASA kazanımlarından farklı. ISS mürettebatı ve kargo taşıma sözleşmelerinde NASA, SpaceX’in sahip olduğu ve işlettiği araçlar için hizmetler satın alırken, yörüngeden çıkarma aracı sözleşmesi tam tersidir. SpaceX, aracı tasarlayıp NASA’ya teslim edecek, ancak fırlatma, aracı işletme ve ISS’i geri getirme sorumluluğu uzay ajansına ait olacak.
Ajans, fırlatma roketi tedarik sürecine, fırlatma tarihinden yaklaşık üç yıl önce, ayrı bir ihale açacak. ISS operasyonları 2030’da sona ererse, istasyon ertesi yıl düşecek. NASA yetkilileri, ticari uzay istasyonu sağlayıcıları ile düşük Dünya yörüngesinde bir süreklilik olmasını sağlamaya istekli olduklarını, ancak bir dizi değişkenin sorunsuz bir geçişi engelleyebileceğini kabul ediyorlar. Bu, Axiom Space, Voyager Space liderliğindeki Starlab veya Blue Origin ve Sierra Space ortak girişimi Orbital Reef gibi ticari şirketlerin gelişim takvimlerini içerebilir. Şu anda NASA, 2030 yılına kadar uzay istasyonunu işletme yetkisine sahip. Bu tarihten sonra, ABD hükümetinden onay alınması ve diğer iş ortağı uzay ajanslarıyla iş birliği yapılması gerekecek.
