Suudi Arabistan’ın Veliaht Prensi Muhammed bin Selman’ın geleceğin şehri olarak duyurduğu ve dünyanın en iddialı kentsel projelerinden biri olarak tanıtılan Neom, planlanan sürenin ve bütçenin çok ötesine geçerek ülke ekonomisi için büyük bir yük haline geldi. The Wall Street Journal (WSJ) tarafından yayınlanan yeni bir habere göre, proje kapsamında bugüne kadar 50 milyar dolar harcandı ancak süreç beklendiği gibi ilerlemiyor. Neom’un tamamlanması için gereken sürenin 55 yılı bulabileceği, toplam maliyetin ise 8.8 trilyon dolara kadar çıkabileceği belirtiliyor. Bu rakam, Suudi Arabistan’ın yıllık bütçesinin yaklaşık 25 katına denk geliyor.
Neom projesi, ilk duyurulduğunda karbon nötr, yüksek teknolojili ve sürdürülebilir bir şehir olarak lanse edilmişti. 170 kilometre uzunluğundaki ve “The Line” adı verilen çizgisel bir tasarıma sahip olması planlanan bu mega kent, Orta Doğu’daki en büyük inşaat projelerinden biri olarak öne çıkıyordu. Ancak proje kapsamındaki teknik ve lojistik zorluklar nedeniyle sürecin ciddi şekilde aksadığı görülüyor.
Neom’un hayata geçirilmesini zorlaştıran en büyük sorunlardan biri iş gücü eksikliği. Böylesine büyük bir projeyi tamamlamak için yeterli sayıda nitelikli işçi bulunamaması, süreci sekteye uğratan başlıca faktörlerden biri olarak değerlendiriliyor. Bunun yanı sıra, şehir için gerekli altyapının inşa edilmemiş olması ve ulaşım yollarının yetersizliği de projenin ilerlemesini engelliyor. Enerji ihtiyacının karşılanmasında da büyük zorluklar yaşandığı, özellikle proje için gereken elektrik üretiminin mevcut kapasitenin çok üzerinde olduğu vurgulanıyor.
Bu aksaklıklar, Neom’un planlandığı gibi 2030 yılına kadar tamamlanamayacağına dair endişeleri artırıyor. Uzmanlar, Prens Muhammed bin Selman’ın projeye dair tahminlerinin aşırı iyimser olduğunu ve planlama aşamasında büyük hatalar yapıldığını belirtiyor. WSJ, yaşanan durumu tarihsel bir benzetmeyle değerlendirerek, Napolyon’un Waterloo Muharebesi’ndeki yanlış hesaplamalarına benzetiyor.
Neom projesinin yaşadığı finansal ve lojistik zorluklara rağmen, projeden önemli gelir elde edenler de bulunuyor. WSJ’nin haberine göre, küresel danışmanlık şirketi McKinsey & Company, projeye sunduğu hizmetler karşılığında yıllık 130 milyon doların üzerinde kazanç sağlıyor. Ancak firmanın hem finansal projeksiyonların oluşturulması hem de doğrulanması süreçlerinde rol alması, çıkar çatışması iddialarına yol açıyor.
McKinsey yetkilileri, projedeki görevleri konusunda bağımsız bir duruş sergilediklerini ve çıkar çatışmasını önlemek için sıkı protokoller uyguladıklarını belirtiyor. Şirket sözcüsü WSJ’ye yaptığı açıklamada, “Müşterilerimize sunduğumuz hizmetlerde bağımsızlık ilkesini koruyor ve çıkar çatışmalarını önlemek adına katı kurallar uyguluyoruz” ifadelerini kullandı. Ancak McKinsey’nin projedeki rolü hala tartışma konusu olmaya devam ediyor.
Neom projesi Suudi Arabistan’ın 2030 Vizyonu kapsamında başlamıştı
Proje başlangıçta, Suudi Arabistan’ın 2030 Vizyonu kapsamında ekonomisini petrol bağımlılığından kurtarmak ve turizm, teknoloji gibi yeni sektörlere yönelmek amacıyla geliştirilen bir girişim olarak görülüyordu. Ancak, yaşanan maliyet artışları ve sürecin uzaması, projenin sürdürülebilirliği konusundaki şüpheleri artırıyor.
Uzmanlar, Neom’un mevcut hızda ilerlemesi halinde belirlenen hedeflere ulaşmasının oldukça zor olduğunu vurguluyor. Projenin finansal yükü nedeniyle Suudi Arabistan’ın ekonomik dengeleri üzerinde baskı oluşturabileceği de belirtiliyor. Gecikmelerin devam etmesi halinde, Neom’un tamamlanıp tamamlanamayacağı konusunda ciddi soru işaretleri oluşmuş durumda.
