NASA SPHEREx uzay teleskobu, evrenin tamamını haritalamak amacıyla iki yıl sürecek bilimsel görevine başladı. Teleskop, SpaceX’e ait Falcon 9 roketiyle Kaliforniya’daki fırlatma rampasından uzaya gönderildi. Bu fırlatma, NASA’nın dört yıl önce SpaceX ile yaptığı anlaşmanın bir parçası olarak gerçekleşti. Aynı görev kapsamında NASA’nın PUNCH (Polarimeter to Unify the Corona and Heliosphere) mikro uyduları da uzaya taşındı. SPHEREx, 12 Mart’ta ABD Doğu Saati ile gece yarısı SpaceX’in roketinden ayrılarak alçak Dünya yörüngesine yerleşti. Teleskop, görev süresi boyunca Güneş’e göre sabit bir konumda kalarak gözlemlerini gerçekleştirecek.
SPHEREx, her 98 dakikada bir tam bir yörünge tamamlayarak optik ve yakın kızılötesi ışıkta gökyüzünün 360 derecelik bir şeridini görüntüleyecek. Dünya’nın Güneş etrafındaki hareketi sayesinde, teleskop altı ay içinde tüm gökyüzünü haritalayabilecek. SPHEREx, iki yıl boyunca bu süreci tekrarlayarak 450 milyondan fazla galaksinin 3D haritasını oluşturmayı hedefliyor. Bununla birlikte, Samanyolu’ndaki 100 milyondan fazla yıldızın görüntülerini kaydederek bu yıldızlara dair önemli veriler toplayacak.
NASA, SPHEREx’in oluşturacağı haritanın oldukça renkli olacağını belirtiyor. Teleskop, yıldızlar ve galaksilerden gelen kızılötesi ışığı spektroskopi adı verilen bir teknikle 102 farklı renge ayıracak. Bu yöntem, bir prizmadan geçen beyaz ışığın gökkuşağı renklerine ayrılmasına benzetiliyor. Bu renklerin incelenmesi, gözlemlenen nesnelerin bileşimi hakkında kritik bilgiler sunacak. Özellikle galaksilerin renk analizleri, onların Dünya’dan olan uzaklıklarının hesaplanmasını sağlayacak. NASA, SPHEREx’in sağlayacağı verilerin, Büyük Patlama’dan hemen sonra evrende neler yaşandığını anlamaya yardımcı olacağını ve kozmik enflasyonun, yani evrenin erken dönemindeki hızlı genişlemenin kanıtlarını ortaya koyabileceğini belirtiyor.
Teleskobun koruyucu kapağı, fırlatmadan dört gün sonra açılacak ve bilimsel gözlemler yaklaşık bir ay sonra, cihazın çalışma sıcaklığına ulaşmasının ardından başlayacak.
SPHEREx göreviyle birlikte uzaya gönderilen dört PUNCH uydusu da Güneş’e odaklanacak. Güneş eşzamanlı yörüngede hareket edecek olan bu uydular, Güneş koronasının detaylı haritasını çıkarmak için kutuplaşmış beyaz ışık görüntüleri toplayacak. Elde edilen veriler, Güneş koronasının nasıl güneş rüzgarına dönüştüğünü anlamaya yardımcı olacak. Uzmanlar, bu bilgilerin Dünya yörüngesindeki uzay araçlarını etkileyebilecek uzay hava olaylarını daha doğru tahmin etmek için kullanılabileceğini belirtiyor.
NASA SPHEREx ve Punch ile Güneş’in dinamik yapısını anlamayı hedefliyor
NASA’nın SPHEREx ve PUNCH görevleri, evrenin kökenlerini araştırmak ve Güneş’in dinamik yapısını anlamak adına kritik veriler sunacak. Özellikle SPHEREx’in oluşturacağı kapsamlı gökyüzü haritası, gökbilimcilere hem evrenin geçmişine dair önemli bilgiler sağlayacak hem de gelecekteki gözlemler için güçlü bir referans kaynağı oluşturacak.
