2004’ten bu yana Mars‘ta görev yapan Opportunity uzay aracı, 2018’in mayıs ayında kızıl gezegende yaşanan bir toz fırtınasının ardından çalışamaz hâle gelmişti. Güneş panelleri tozla kaplandığı için enerji toplayamayan aracın misyonunun sona erdiği, 2019’un şubat ayında açıklanmıştı. Bilim insanları, Mars üzerindeki su kaynaklarının da benzer şiddetteki toz fırtınaları nedeniyle yok olmuş olabileceğini belirtiyor.
Bilim insanlarına göre, Mars’ın bir zamanlar kalın bir atmosferi vardı ve gezegenin yüzeyinin yüzde 20’lik kısmı suyla kaplıydı. Ancak, yaklaşık 4 milyar yıl önce Mars’ın manyetik alanını kaybettiği ve bu nedenle yıkıcı güneş rüzgarlarına karşı korumasız kalarak atmosferinin de büyük bir kısmını yitirdiği düşünülüyor.
Mars’ın etrafındaki gazların izini süren Trace Gas Orbiter (TGO) isimli yörünge aracından gelen yeni veriler, atmosferin yok olmasının gezegenin yüzeyindeki su kaynaklarını da tehlikeye atmış olabileceğini, okyanusları ve gölleri kurutmuş olabileceğini gösteriyor. Atmosferdeki su partikülleri normalde 20 kilometre yükseklikte dolaşırken, TGO’ya göre; Opportunity’yi yok eden toz fırtınaları, su moleküllerini yerin 80 kilometre üstüne kadar kaldırdı.
Mars’taki toz fırtınalarını inceleyen bilim insanları, bu fırtınaların gelecekte gezegene yapılacak insanlı ve robotlu görevleri olumsuz yönde etkileyebileceğini belirtiyor. Nükleer enerjiyle çalışan Curiosity uzay aracı, fırtınaları yakından incelemiş ve bilim insanlarına önemli veriler sağlamıştı. “Toz şeytanı” olarak bilinen ve yerden yüzeye doğru yükselen küçük toz girdaplarının büyük fırtınalarda yok olduğu Curiosity tarafından kaydedilen görüntüler sayesinde anlaşılmıştı.
NASA, Mars yüzeyinde oluşan bu toz girdaplarının büyük fırtınaların etkisinden kurtulma konusunda da kullanılabileceğini düşünüyor. Uzay araçlarının üzerinden geçen bu girdapların hava akımının büyük fırtınanın tozlarını temizleyebileceği belirtiliyor.
