İran’da geçtiğimiz hafta devlet baskısı ve hayat pahalılığı gibi nedenlerle Meşhed şehrinde başlayan protestolar, daha sonrasında ülkenin diğer büyük kentlerine de yayılmıştı. Ülkeden gelen görüntüler, polis ve göstericiler arasındaki şiddetin dozunun her geçen gün arttığını gösteriyor. Protestoların başlangıcından bu yana 21 kişinin hayatını kaybettiği belirtiliyor. Sokaklardaki savaş, çevrimiçi ortamda da devam ediyor. Göstericilerin organize olmasını önlemek isteyen İran Telegram ve benzeri şifrelenmiş mesajlaşma uygulamalarını engelliyor.
İran hükümeti protestolardan önce de internet üzerinde ciddi bir baskı uyguluyordu. YouTube, Facebook ve engelleri aşmak için kullanılabilecek tüm VPN servisleri, bu sıkıştırmadan nasibini almıştı. Yüksek Siber Konsey’in merkezi sansürü ve yerel servis sağlayıcılarının gelen talimatlar doğrultusunda yaptığı uygulamalara rağmen, ortaya boşlukları da bulunan dağınık bir sistem çıkmıştı.
Telegram uzun bir süredir İran’ın en popüler şifrelenmiş mesajlaşma uygulaması. Bazı şifreleme uzmanları Telegram’ı kendine özgü şifreleme yöntemi nedeniyle eleştirse de, Amerikan etkisi taşımaması uygulamayı İran’da popüler hâle getirmişti. Adeta bir forum kanalı kıvamında olan büyük sohbet grupları da Telegram’a olan ilgiyi artırmıştı. Bu ilginin farkında olan İran, bazı öne çıkan figürleri sanal ortamda bastırmak için Telegram’dan yararlanmaya çalışmıştı.
Telegram, İran’da protestoların şiddeti arttıkça göstericiler için bir organizasyon aracına dönüştü. Bu dönüşüm, uygulamayı devletin gözünde bir tehdit hâline getirdi. Telegram, geçtiğimiz cumartesi günü şiddet çağrısı yapıldığı nedeniyle platformundaki popüler haber kanallarından Amad News’i kapatmıştı.
Göstericilere polise molotof kokteyliyle saldırı çağrısında bulunan bir kanal ise bizzat İran Teknoloji Bakanı tarafından Telegram’ın kurucusu Pavel Durov’a şikayet edilmişti. Durov, İran hükümetinin şiddet çağrısında bulunmayan bazı kanalların da kapatılması yönünde istekte bulunduğunu belirtmişti. Bu talebin geri çevrilmesi, Telegram’ın tüm ülkede yasaklanmasına neden oldu.
Telegram’a alternatif olarak kullanılabilecek servislerden birisi de Signal. Ancak Signal, İran’da tamamen başka nedenlerden ötürü kullanılamıyor. İran’ın Google’ı engellemiş olması, Google AppEngine üzerinden çalışan Signal’i de işlemez hâle getiriyor. WhatsApp hâlâ işlese de, benzer bir tehlike bu uygulamanın da başında dolaşıyor.
İran Telegram dışında başka uygulamaları da engelledi
İran Telegram dışında başka uygulamaları da engelledi. Instagram da İran’ın protestoları önlemeye yönelik adımları çerçevesinde engellenen bir diğer servis oldu. İran hükümeti, tüm bu engellemelerin geçici olduğunu ve protestolar sona erince engellerin kaldırılacağını açıkladı.
