Apple’ın iPhone 16 serisi Endonezya’da yaklaşık dört aydır yasaklıydı. Ekim 2024’te başlayan bu yasak, şirketin ülkedeki yerel üretim ve yatırım şartlarını yerine getirmemesiyle doğrudan ilişkiliydi. Apple, bu süreçte uzun ve zorlu müzakereler yürütmek zorunda kaldı. Şimdi ise 11 Nisan tarihi itibarıyla iPhone 16 serisi Endonezya raflarındaki yerini yeniden alacak.
Endonezya pazarı Apple için yalnızca büyüyen bir teknoloji pazarı değil, aynı zamanda stratejik bir geçiş noktası. 280 milyona yaklaşan nüfus, genç ve dijitalleşmeye açık kullanıcı kitlesiyle dikkat çekiyor. Apple’ın bu pazara yeniden girebilmesi, yalnızca ticari değil; regülasyonlarla doğrudan bağlantılı bir mesele. Yerli içerik zorunluluğu, Apple gibi firmalar için kaçınılmaz bir eşik olarak karşılarında duruyor.
Endonezya hükümeti, teknoloji ürünlerinin ülkede satılabilmesi için %40 oranında yerli içerik şartı koşuyor. TKDN adı verilen bu düzenleme, donanımdan yazılıma kadar pek çok alanı kapsıyor. Şirketlerin bu gereklilikleri ya yerli üretimle ya da ülkede yazılım geliştirme ve Ar-Ge yatırımları yaparak yerine getirmesi bekleniyor. Apple, iPhone üretimini doğrudan Endonezya’ya kaydırmasa da bu şartı dolaylı yollarla karşılamayı seçti.
Şirket, Endonezya’da iPhone üretimi yapmayacak fakat AirTag üretim tesisi kuracak. Bunun yanında aksesuar üretimine yönelik ayrı bir fabrika da hayata geçirilecek. Apple, buna ek olarak ülkede yeni Ar-Ge merkezleri kurma ve öğrencilere yönelik teknoloji akademilerine yatırım yapma sözü verdi. Tüm bu adımlar, TKDN oranını dolaylı yollarla yakalamak adına atıldı.
Reuters’ın haberine göre, Apple’ın yaptığı yatırım taahhüdü toplamda 300 milyon dolar seviyesinde. Daha önce bu rakamın 1 milyar dolara kadar çıkabileceği konuşulmuştu. Ne var ki, şu an için bu yatırımın geçici bir uzlaşma mı yoksa nihai bir anlaşma mı olduğu netleşmiş değil. Yine de bu adım, yasağın kaldırılması için yeterli oldu.
Satış yasağının kalkmasıyla birlikte iPhone 16, 16 Plus, 16 Pro, 16 Pro Max ve iPhone 16e modelleri ülke genelinde satışa sunulacak. Bu modellerin aynı anda raflara çıkacak olması, Apple’ın pazara hızlı bir dönüş yapmak istediğini gösteriyor. Her şeye rağmen, üretim yerine Ar-Ge ve eğitim yatırımlarına yönelmiş olması, Apple’ın bu süreci sadece satışa değil, daha kalıcı bir varlığa çevirmeye çalıştığını düşündürüyor. Bu yaklaşım, hem hükümetin taleplerine hem de yerel kullanıcılara yanıt niteliği taşıyor.
Endonezya, yerel içerik politikasını yıllardır kararlılıkla sürdüren bir ülke konumunda. Samsung, Oppo ve Xiaomi gibi üreticiler bu düzenlemelere daha erken uyum sağlayarak pazardaki yerlerini sağlamlaştırmıştı. Apple’ın gecikmeli de olsa bu çerçeveye uyum sağlaması, rekabette elini güçlendirme potansiyeli taşıyor. Buna rağmen, iPhone fiyatlarının ülkedeki diğer markalara kıyasla yüksek kalmaya devam etmesi, Apple için önemli bir zorluk.
iPhone 16 serisinin geç çıkışı Apple’a Endonezya’da pazar payı kaybettirmişe benziyor
Pazara geç dönüş, Apple’a bazı pazar payı kayıpları da getirmiş olabilir. Özellikle orta segmentte faaliyet gösteren Çinli üreticiler, bu boşluktan etkili biçimde yararlanmış görünüyor. Fakat üst segmentte iPhone’un markasal gücü hâlâ ciddi bir etki yaratıyor. Endonezya’daki bu geri dönüşün başarısı, büyük ölçüde yerel kullanıcıların satın alma gücüne ve Apple’ın servis altyapısına bağlı olacak.
Tüm bunların yanında Apple’ın attığı adımlar, yalnızca kısa vadeli bir kriz yönetiminin ötesine geçiyor. Ülkedeki dijital eğitim programlarına yapılacak katkılar ve yeni Ar-Ge merkezleri, şirketin uzun vadeli varlık planlarının ipuçlarını veriyor. Hükümetin doğrudan üretim beklentisine karşılık dolaylı yatırım modelinin kabul görmesi ise benzer sorunlarla karşılaşabilecek diğer firmalar için örnek teşkil edebilir. Böylece Apple, yerel yasalara uyum sağlarken küresel üretim yapısını da korumuş oldu.
