Apple her zaman erişilebilirliğe önem veren bir şirket olmuştur. Steve Jobs, ürünlerin herkes tarafından kolaylıkla kullanılabilmesini ön planda tutmuştu ve bu, şirketin ürünlerini geliştirirken mutlaka dikkate aldığı bir felsefe hâline geldi. Her yeni işletim sistemi sürümüyle birlikte Apple, kullanıcıların iPhone, iPad, Apple Watch veya Mac’lerini kolay kullanmalarına olanak sağlayacak yeni araçlar sunuyor. Sonbaharda sunulan iOS 15 ile birlikte bu gelenek sürdürülüyor.
iPhone’un erişilebilirlik özellikleri engelliler için kullanılabilirliği iyileştirmeyi amaçlarken, aynı özelliklerin diğer kullanıcılar için de kullanıcı arayüzü ve işlevsellik tarafında iyileştirmeler sunduğunu söyleyebiliriz. Bu nedenle erişilebilirlik ayarlarını ve özelliklerini incelemenizde fayda var. Burada dikkat çekici çeşitli iOS erişilebilirlik özelliklerine ve araçlarına yer veriyoruz.
VoiceOver
VoiceOver, cihazınızı sadece dinleyerek kullanabilmeniz için iPhone, iPad, Mac, Apple Watch, Apple TV veya iPod touch’ınızda tam olarak neler olup bittiğini size açıklayan bir ekran okuyucusu olarak nitelendirilebilir. Üstelik iOS 15 ile birlikte görsellerdeki kişiler, metinler, tablolar ve diğer objeler hakkında daha da ayrıntılı bilgiler edinebiliyorsunuz. Fatura veya etiketleri başlıklarıyla birlikte satır ve sütunlar halinde okunabilir bir tablo gibi dinleyebiliyorsunuz. VoiceOver, kişilerin görseldeki diğer nesnelere göre konumunu da size tarif edebiliyor. Böylece anılarınızı en ince detaylarıyla yeniden yaşayabiliyorsunuz. iPhone ve iPad’deki yeni Hızlı Ayarlar menüsü sayesinde, sık kullanılan işlemler arasında geçiş yapmak şimdi daha da kolay. VoiceOver eylemleri aygıtlar arasında otomatik olarak eşzamanlanıyor ve ses seviyesi siz konuştukça ayarlanıyor. Ve şimdi, yanlışlıkla El Feneri’ni açtığınızda bir uyarı size fenerinizin açık olduğunu bildiriyor.
VoiceOver’ı etkinleştirmek için aşağıdaki adımları uygulayabilirsiniz:
- iPhone’da Ayarlar‘ı açın.
- Aşağı kaydırın ve Erişilebilirlik bölümüne girin.
- En başta VoiceOver seçeneğini göreceksiniz, buna tıklatın.
- VoiceOver seçeneğini açık hâle getirin.
Büyütme
Büyütme, görme konusunda sorun yaşayan kullanıcılara iPhone’larında içerik okuma konusunda yardımcı oluyor. Ekranınızdaki herhangi bir alanı anında büyütebilirsiniz. Üstelik iOS, iPadOS ve macOS’teki resim içinde resim görünümü sayesinde, büyütülen alanı ayrı bir pencerede görürken ekranın geri kalanının özgün boyutta kalmasını sağlayabiliyorsunuz.
Büyütmeyi açtıktan sonra, hareket etmek için üç parmağınızı ekranda sürükleyebilir veya yakınlaştırma modundan çıkmak için üç parmağınızla çift dokunabilirsiniz. Üç parmakla üç kez dokunmak, sizin için uygun büyütmeyi seçebilmeniz için bir yakınlaştırma kaydırıcısını ortaya çıkarıyor.
Büyütme’yi açmak için aşağıdaki adımları izleyin:
- iPhone’da Ayarlar‘ı açın.
- Aşağı kaydırın ve Erişilebilirlik bölümüne girin.
- Büyütme bölümüne girin.
- Büyütme‘yi açık hâle getirin.
Ekran ve Metin Puntosu
Ekran ve Metin Puntosu, aralarından seçim yapabileceğiniz çeşitli kullanıcı arayüzü değişikliklerini sunuyor. Bu değişiklikler, temel olarak görme engelli kullanıcılara yardımcı olmak içindir. Yine de, bu ayarların bazılarının sunduğu görsel farklılıklardan yararlanabilirsiniz. Örneğin, ‘Kalın Metin’i açmak iOS’teki tüm metni kalınlaştırırken, ‘Büyük Metin’i açmak sizi daha büyük metin boyutları arasında seçim yapabileceğiniz bir sayfaya götürüyor. Bu yazı tipi boyutları, Ayarlar uygulamasında sunulan varsayılan seçeneklerden daha büyüktür.
Düğme şekillerini açmak, iOS içindeki bazı tıklatma hedeflerini daha tanımlanabilir hâle getirmek için onların altını çizecektir. Açık/Kapalı etiketleri ise, düğmelere bir “O” veya “I” koyar, böylece yeşil ve gri renge bağlı kalmadan, düğmelerin açık veya kapalı olup olmadıklarını hızlı bir şekilde anlayabilirsiniz. Saydamlığı Azalt, iOS genelinde bulunan yarı saydam arka planları kaldıracak ve bunları basit bir siyah arka planla değiştirecektir. Uygulama değiştiricisi için yukarı kaydırdığınızda bunu ilk başta fark edebilirsiniz. Kontrastı Artır, renklerinizi daha derin hâle getirecektir. Ekran ve Metin Puntosu içinde, iOS’un rengini ve görünümünü ayarlamanıza izin veren başka birkaç ayar daha bulacaksınız.
Ekran ve Metin Puntosu ayarlarını görmek için aşağıdaki adımları uygulayın:
- iPhone’da Ayarlar‘ı açın.
- Aşağı kaydırın ve Erişilebilirlik bölümüne girin.
- Ekran ve Metin Puntosu bölümüne girin.
- Burada değiştirebileceğiniz çeşitli ayarları göreceksiniz.
Hareket
Apple’ın iPhone 13 Pro ve Pro Max modelleri 120 Hz “ProMotion” ekrana sahip. Bazı kullanıcılar, iOS içindeki animasyonlara duyarlıdır ve bu hareketler onlarda rahatsızlığa neden olabilir, mide bulantısı gibi durumlar meydana gelebilir. ProMotion’lı bir cihazınız olmasa bile bazı animasyonların midenizi bulandırdığını görebilirsiniz.
Apple, bu animasyonları değiştirmek veya kaldırmak için Erişilebilirlik içinde bazı ayarlar sunuyor. Hareketi azalt, iOS içindeki uygulama değiştirme geçişlerini temiz, bulanık bir efektle değiştirecektir. ProMotion’ın sunduğu ayarlanabilir kare hızını beğenmediyseniz, bu sayfadan kapatabilirsiniz. iMessage efektleri ve videolar iOS’ta otomatik olarak oynatılabilir. Bunları Hareket sayfasından açıp kapatabilirsiniz.
Hareket ayarlarını yapmak için aşağıdaki adımları takip edin:
- iPhone’da Ayarlar‘ı açın.
- Aşağı kaydırın ve Erişilebilirlik bölümüne girin.
- Hareket seçeneğine tıklatın.
- Açmak veya kapatmak istediğiniz seçeneklerin durumunu değiştirin.
Dokunma
iPhone ile etkileşim kurma yollarının başında dokunmak geliyor ve Dokunma bölümü, cihazı kullanma biçimini kişisel tercihlere göre ayarlama imkanı veriyor. İlk olarak, AssistiveTouch seçeneği var. AssistiveTouch’ı etkinleştirmek, ekranınıza sanal bir Ana Ekran düğmesi yerleştirecektir. Sanal Ana Ekran düğmesine dokunmak, Denetim Merkezi veya Ana Ekrana geri dönmek gibi kaydırma özellikli hareketleri gerçekleştirmek için kullanabileceğiniz düğmeleri size sunacaktır. Ulaşılabilirlik etkinleştirildiğinde ise, üst kısma ulaşmak için ekranın alt kenarından aşağı doğru kaydırabilir veya fiziksel Ana Ekran düğmeli cihazlarda bu düğmeye iki kez art arda basabilirsiniz.
Bazı insanlar Haptic Touch’ın onlar için çok hızlı olduğunu düşünüyor. Bu, özellikle daha yavaş refleksleri olan kullanıcılar için fark edilir olacaktır. Buradaki ayarlara girerek dokunma süresini “yavaş” olarak değiştirebilirsiniz. Dokunarak iPhone’unuzun ekranının açılmasını istemiyorsanız, Uyandırmak için Dokun ayarını devre dışı bırakabilirsiniz. Geri almak için salla, başka bir kullanışlı özellik. Yanlışlıkla metni sildiğinizde telefonu sallayarak bunu geri almanızı sağlıyor.
Dokunma ile ilgili ayarlara erişmek için aşağıdaki adımları takip edin:
- iPhone’da Ayarlar‘ı açın.
- Aşağı kaydırın ve Erişilebilirlik bölümüne girin.
- Dokunma seçeneğine tıklatın.
- Açmak veya kapatmak istediğiniz seçeneklerin durumunu değiştirin.
Face ID ve Dikkat
iPhone X’in çıkmasıyla birlikte Apple, TrueDepth kameranın kullanıcıların hemen ilk bakışta fark edemeyeceği birkaç ilgi çekici avantajını da tanıtmıştı. Örneğin, gözleriniz açıkken iPhone’unuzun FaceTime kamerasına bakana kadar Face ID’nin kilidi açılmaz. Erişilebilirlik ayarlarının Face ID ve Dikkat bölümünde Face ID İçin Dikkat Gereksin ayarını devre dışı bırakarak bunu engelleyebilirsiniz.
Bazı kişiler, doğrudan iPhone’larına bakmadan iPhone’larının kilidini açmak isteyebilir. Aynı zamanda, diğerlerinin de bunu kapatmak istemelerine neden olan bir erişilebilirlik durumu var olabilir. Face ID İçin Dikkat Gereksin’i devre dışı bırakmanın iPhone’unuzun güvenliğini azalttığını ve potansiyel olarak yanlış olacak ekran kilidi açma işlemlerini daha yaygın hâle getireceğini unutmayın.
Ayrıca iPhone’unuzun ekranı karartmadan veya bildirim penceresini genişletmeden önce kendisine bakan bir kişi olup olmadığını kontrol edeceği Dikkat Farkındalığı Özellikleri’ni devre dışı bırakabilirsiniz. Ayrıca, TouchID’li cihazı olan iPhone kullanıcıları, kilitlendiğinde uygulama bildirim önizlemelerini her zaman gösterebilir veya Touch ID ile doğruladıktan sonra bunları görüntüleyebilir. Son olarak, iPhone’unuzun kilidi açıldıktan sonra küçük bir dokunsal yanıt vermesini sevmiyorsanız, Başarılı Kimlik Doğrulamada Dokunuş ayarını kapatabilirsiniz.
Face ID ve Dikkat ile ilgili ayarlara erişmek için aşağıdaki adımları takip edin:
- iPhone’da Ayarlar‘ı açın.
- Aşağı kaydırın ve Erişilebilirlik bölümüne girin.
- Face ID ve Dikkat seçeneğine tıklatın.
- Açmak veya kapatmak istediğiniz seçeneklerin durumunu değiştirin.
Sesle Denetim
Sesle Denetim, iOS’te 2009’dan beri var, ancak 2019’da çıkan iOS 13 ile birlikte Sesle Denetim önemli bir gelişme aldı. Bu özellik henüz Türkçeyi desteklemese de, cihazınızı İngilizce veya bildiğiniz ve desteklenen bir başka dille kontrol edilmesini kolaylaştıracaktır.
Sesle Denetimin etkinleştirilmesi, ekranınızın sol üst köşesine mavi bir mikrofon yerleştirecektir. Bir anlamda Sesle Denetim, Siri’nin sürekli açık olması gibidir, ancak bunu tetikleyici bir ifade kullanmanıza gerek yoktur. iPhone’unuza bir nesneye dokunmasını, bir cümle yazmasını veya bir uygulamayı başlatmasını söyleyin. Sesle Denetim, sınırlı motor becerileri olan kişiler için iOS ve macOS’u tamamen eller serbest hâle getiriyor.
Sesle Denetim özelliğini etkinleştirmek için aşağıdaki adımları uygulayın:
- iPhone’da Ayarlar‘ı açın.
- Aşağı kaydırın ve Erişilebilirlik bölümüne girin.
- Sesle Denetim seçeneğine tıklatın.
- Sesle Denetim’i Ayarla seçeneğini tıklatarak gerekli ayarlamaları yapın. Türkçe dil desteğinin henüz bulunmadığını yeniden hatırlatalım.
Uyarılar için LED Flaş
Çoğu kullanıcı telefonunu neredeyse 7 gün 24 saat yanında tuttuğu için gelen bildirimleri kolay kolay kaçırmıyor. Ancak bazı durumlarda iPhone’unuz titreşimde veya sessizde kalabilir ve önemli bir bildirimi kaçırabilirsiniz. Uyarılar için LED Flaş ayarını etkinleştirildiğinizde, yeni bir bildirim aldığınız zaman iPhone’unuzun arkasındaki LED flaş yanıp söner. Eğer odanın öbür ucundaysanız veya iPhone’unuz masanın üzerindeyse ve iPhone’unuzun titreşimlerini hissetmiyorsanız, bu özellik sizin için epey kullanışlı olacaktır.
Uyarılar için LED Flaş özelliğini etkinleştirmek için aşağıdaki adımları takip edin:
- iPhone’da Ayarlar‘ı açın.
- Aşağı kaydırın ve Erişilebilirlik bölümüne girin.
- Aşağı kaydırın ve Ses/Görsel bölümüne girin.
- Sayfada en aşağı kaydırın ve Görsel başlığı altındaki Uyarılar için LED Flaş seçeneğini açık duruma getirin.
Siri’ye Yaz
Herkes öyle ya da böyle, Siri’yi kullanmaya alıştı. Biz de iPhone’umuzda zamanlayıcı ayarlama, gelen mesajları cevaplama, hava durumunu öğrenme gibi işler için Siri’yi sıklıkla kullanıyoruz. Konuşma güçlüğü çekenler veya sesli komut vermek istemeyenler için Siri’ye Yaz adlı bir erişilebilirlik özelliği de bulunuyor.
Adından da anlaşılacağı gibi, bu özellik sayesinde sesli komut vermek yerine Siri’ye isteğinizi yazabilirsiniz. Siri’yi etkinleştirmek için iPhone modelinize bağlı olarak Ana Ekran veya Yan Tuş’a basılı tutuyorsunuz. Siri etkinleştirildiğinde, komutunuzu yazmanız yeterlidir ve Siri bu isteği yerine getirir.
Siri’ye Yaz özelliğini etkinleştirmek için:
1. iPhone’unuzda Ayarlar uygulamasını açın.
2. Aşağı kaydırın ve Erişilebilirlik‘e dokunun
3. Erişilebilirlik sayfasının en altına gidin
4. Siri‘ye dokunun
5. En baştaki Siri’ye Yaz seçeneğini açık duruma getirin.
6. Siri’yi etkinleştirmek için ana veya yan düğmenizi basılı tutun.
7. Siri komutunuzu yazın.
Denetimli Erişim
Denetimli Erişim, iOS cihazınızı tek bir uygulamaya kilitlemenize olanak tanır. Bu, çocuklarının oyun veya video oynatıcı gibi belirli bir uygulamadan ayrılmasını istemeyen ebeveynler için kullanışlı bir araçtır. Denetimli Erişim etkinleştirildiği zaman, onu devre dışı bırakmak istediğinizde kullanılacak bir parola ayarlarsınız. iPhone’unuzun Ana Ekran tuşu veya Yan Tuşa üç kez tıklayarak Güdümlü Erişim etkinleştirildiğinde, devre dışı bırakmak istediğiniz alanları daire içine alabilirsiniz.
Denetimli Erişim’i etkinleştirmek için:
1. iPhone’unuzda Ayarlar uygulamasını açın.
2. Aşağı kaydırın ve Erişilebilirlik‘e tıklatın.
3. Bu sayfa içinde aşağılara doğru göreceğiniz Denetimli Erişim‘e dokunun.
4. Denetimli Erişim düğmesini açık duruma getirin.
5. Denetimli Erişim moduna girmek için Yan Tuş veya Ana Ekran düğmesine art arda üç kez basın.
6. Görüntülemek istediğiniz alanları daire içine alın.
7. Sağ üst köşedeki Başlat‘a dokunun.
8. Denetimli Erişim modundan çıkmak için Yan veya Ana Ekran tuşuna üç kez basın.
Büyüteç
Büyüteçler eskinin çok rastlanan aletlerinden bir tanesiydi, ancak günümüzde kullanımı epey azaldı. Akıllı telefonların kameraları birer büyüteç işlevi görüyor ve iPhone sahipleri için de böyle bir imkan bulunuyor. Büyüteç, iOS’te kameranızı gelişmiş bir büyüteç haline getiren bir özelliktir. Büyüteç’i kullanmak iPhone’unuzun kamerasının dijital yakınlaştırmasını kullanarak küçük yazıları büyütmenize imkan veriyor. Üstelik ekran parlaklığını ayarlamak ve titreyen elleriniz varsa görüntüyü dondurmak gibi imkanlar da mevcut. Yakın zamanda Apple, Büyüteç’in iPhone’unuzun kamerası tarafından algılanan kişiler hakkında sizi uyarma özelliğini ekledi.
Büyüteç’i etkinleştirmek için:
- iPhone’unuzda Ayarlar uygulamasını açın.
- Aşağı kaydırın ve Erişilebilirlik‘e dokunun.
- Erişilebilirlik sayfasının en altına, Genel bölümüne gidin.
- Erişilebilirlik Kestirmesi‘ne dokunun.
- Büyüteç‘e dokunun.
- Daha sonra Büyüteç‘i açmak için Yan Tuş’a üç kez basın.
Erişilebilirlik Kestirmeleri sayfasındayken, iPhone’unuzun Yan Tuşuna veya Ana Ekran düğmesine üç kez bastığınızda etkinleştirilmesini istediğiniz diğer erişilebilirlik eylemlerine de göz atabilir, bunları da dokunarak seçebilirsiniz. Seçtiğiniz birden fazla komut olduğunu varsayalım. Bu durumda, hızlı işlem açılır menüsünden erişilebilirlik işlemini seçmeniz istenecektir.
iOS’te Erişilebilirlik ile ilgili ayarlar, kontroller ve özellikler bunlarla sınırlı değil. Apple’ın erişilebilirlik çalışmaları hakkında daha fazla bilgi edinmek isterseniz, şirketin web sitesindeki özel sayfayı ziyaret edebilirsiniz.
