İngiltere Rekabet ve Piyasalar Kurumu (CMA), Apple ve Google’ın mobil tarayıcılar üzerindeki kontrolünü mercek altına alan kapsamlı bir soruşturma raporu yayımladı. Rapora göre, iki teknoloji devinin politikaları, yenilikçiliği engelleyerek ekonomik büyümeyi sınırlayabilir. Özellikle Apple’ın iOS cihazlarındaki WebKit kullanım zorunluluğu ve Google’ın Safari ile Chrome üzerindeki gelir paylaşım anlaşmaları rekabeti olumsuz etkileyen başlıca unsurlar arasında gösterildi.
611 sayfalık nihai karar raporunun özetinde, “Mobil tarayıcılar, tüketicilerin mobil cihazlarında internete erişimini sağlayan temel uygulamalardır. Aynı zamanda işletmelerin içeriklerini ve ürünlerini kullanıcılarla buluşturduğu bir araçtır. Ancak tespit ettiğimiz sorunlar, tüketicilerin yeni özelliklerden mahrum kalmasına ve işletmelerin bu platformlar üzerinden müşterilere ulaşmasını kısıtlamaktadır.” ifadeleri yer aldı.
Raporda Apple’a yönelik eleştiriler arasında, iOS’ta alternatif tarayıcı motorlarının kullanılmasının yasaklanması öne çıkıyor. Şirketin WebKit tarayıcı motoru dışındaki teknolojilere izin vermemesi, rakip tarayıcıların Apple’ın kendi ürünü olan Safari’ye karşı rekabet avantajı elde etmesini zorlaştırıyor. Ayrıca, Safari’nin rakip tarayıcılara kıyasla platformdaki temel özelliklere daha erken veya daha geniş erişim sağlaması rekabeti olumsuz etkileyen bir diğer unsur olarak belirtiliyor.
Bunun yanı sıra, Apple’ın iOS üzerinde ilerleyen web uygulamaları (Progressive Web Apps – PWA) geliştirilmesini sınırladığı da raporda vurgulanıyor. Alternatif tarayıcıların, kullanıcıların bir bağlantıya tıkladığında web üzerinde serbestçe dolaşmasını sağlamada yaşadığı kısıtlamalar da rekabeti engelleyen bir faktör olarak gösteriliyor.
Google’a yönelik eleştiriler ise Apple ile yaptığı gelir paylaşımı anlaşmaları etrafında yoğunlaşıyor. Rapora göre, Google’ın Safari ve Chrome tarayıcılarından elde ettiği reklam gelirlerinin önemli bir kısmını Apple’a aktarması, rekabet ortamını zayıflatarak finansal teşvikleri azaltıyor. Uzmanlar, bu anlaşmaların rakip mobil tarayıcıların pazara girişini zorlaştırdığını ve rekabeti engellediğini düşünüyor.
Her ne kadar rapor Apple ve Google’ın mobil tarayıcı politikalarına yönelik ciddi eleştiriler içerse de, henüz resmi bir yaptırım kararı bulunmuyor. CMA, iki teknoloji devine yönelik özel rekabet ihlali düzenlemelerinin devreye girmesini bekliyor. Ocak ayında yürürlüğe giren yeni İngiltere rekabet yasası, dijital pazarlara yönelik daha katı denetimler getirdiğinden, Apple ve Google’ın bu kapsamda değerlendirilmesi halinde çeşitli müdahale tedbirleri alınabilir.
Ancak raporda, mevcut piyasa soruşturması yetkilerinin bu sorunu çözmek için yeterli olmayabileceği belirtiliyor. CMA, geleneksel piyasa soruşturması yöntemlerinin etkisiz kalabileceğini ve Apple ile Google’ın rekabetçi dengeyi bozacak stratejiler geliştirmeye devam edebileceğini vurguluyor. Öte yandan, bulut oyunları sektörüyle ilgili soruşturma, Apple’ın getirdiği bazı değişiklikler nedeniyle geçtiğimiz Kasım ayında kapsamdan çıkarılmıştı.
CMA tarafından kurulan bağımsız soruşturma grubu, Apple ve Google’ın mobil ekosistemlerine yönelik 2022 yılında başlatılan incelemeye dayanarak hazırladığı raporunda, geçtiğimiz yıl yayınlanan ilk değerlendirmelere benzer sonuçlara ulaştı. Fakat Apple’ın Aralık ayında iOS kullanıcılarının varsayılan tarayıcıyı değiştirme süreçlerinde yaptığı güncellemeler, bazı endişelerin giderilmesini sağladı. Google da Android kullanıcılarını Chrome’u varsayılan tarayıcı olarak belirlemeye teşvik eden yeni kanıtlar sunarak benzer şekilde bazı endişeleri giderdi.
İngiltere Rekabet Kurumu’nun çözüm önerileri neler?
Raporun eklerinde, Apple ve Google’ın mobil tarayıcılar üzerindeki hakimiyetini dengelemek adına çeşitli müdahale önerilerine yer verildi. Bu öneriler arasında Apple’ın iOS’ta alternatif tarayıcı motorlarının kullanılmasına izin vermesi ve rakip tarayıcıların iOS’un sunduğu özelliklere eşit erişim sağlamasını zorunlu kılan bir düzenleme yapılması bulunuyor. Bununla birlikte, Google’ın Safari ve Chrome üzerinden elde ettiği reklam gelirlerini Apple ile paylaşmasının yasaklanması da öneriler arasında yer alıyor.
Ayrıca Google’ın tarayıcı seçim ekranlarını nasıl sunduğuna dair yeni düzenlemeler getirilmesi öneriliyor. Varsayılan tarayıcı tercihlerinin daha sık hatırlatılması ve kullanıcıların daha fazla alternatif arasından seçim yapabilmesi için gerekli değişikliklerin yapılması gerektiği belirtiliyor.
Şu an için İngiltere Rekabet ve Piyasalar Kurumu tarafından bu öneriler doğrultusunda bir yaptırım uygulanmış değil. Ancak, Apple ve Google’ın dijital pazardaki konumlarının “Stratejik Pazar Statüsü” (SMS) kapsamına girmesi halinde, özel düzenlemelere tabi tutulabileceği ve bu önerilerin bir kısmının zorunlu hale gelebileceği öngörülüyor. CMA’nın Apple ve Google hakkındaki SMS incelemesini yıl sonuna kadar tamamlaması bekleniyor.
Bağımsız soruşturma grubunun başkanı Margot Daly, yaptığı açıklamada, “Raporumuzda sunduğumuz analiz ve olası müdahale seçenekleri, CMA’nın yeni dijital piyasa düzenlemeleri çerçevesinde değerlendirilmelidir. Bu nedenle, Apple ve Google’ın mobil ekosistemlerine yönelik stratejik pazar statüsü soruşturmalarının başlatılmasını memnuniyetle karşılıyoruz.” ifadelerine yer verdi.
Apple, konuya ilişkin yaptığı açıklamada, rekabetin olduğu her pazarda faaliyet gösterdiklerini ve kullanıcı güvenini ön planda tuttuklarını belirtti. Şirket, rapordaki bazı değerlendirmelere katılmadığını ve önerilen çözümlerin gizlilik, güvenlik ve kullanıcı deneyimini olumsuz etkileyebileceğini savundu. Apple, CMA ile yapıcı bir diyalog içinde olmaya devam edeceğini bildirdi.
