Yapay zekâ araştırmalarında söz sahibi olmak isteyen şirketler, yetenekli çalışanlarını ellerinde tutmak için sınırları zorluyor. Bu şirketler arasında en dikkat çekici adımlardan birini ise Google atıyor. DeepMind bünyesindeki bazı çalışanlara, rakiplere geçmemeleri için iş vermeden maaş ödeniyor. Bir yıl süren bu bekleme süreci, birçok soruyu da beraberinde getiriyor.
Bu uygulama, rekabet etmeme anlaşmaları üzerinden yürütülüyor. DeepMind’ın İngiltere merkezli yapısında bu sözleşmeler hâlâ yasal olarak uygulanabiliyor. ABD’de Federal Ticaret Komisyonu (FTC) geçtiğimiz yıl bu tür anlaşmaları büyük ölçüde yasaklamıştı. Fakat İngiltere’deki yasal boşluk Google’ın elini rahatlatıyor.
Google bu uygulamasıyla Microsoft’u kızdırdı
Business Insider’ın aktardığına göre, bu tür sözleşmeler çalışanlar açısından önemli ölçüde stres kaynağı yaratıyor. Özellikle sektördeki hızlı gelişim göz önüne alındığında, bir yıl süren bekleme birçok araştırmacı için kayıp olarak görülüyor. Maaş ödeniyor olsa bile, teknolojik ilerlemeden uzak kalmak çalışanları tedirgin ediyor. Bu durum, profesyonel motivasyon üzerinde olumsuz etkiler yaratıyor.
Süreç, şirketin iç dinamiklerinde de rahatsızlık yaratmaya başlamış durumda. Microsoft’un Yapay Zekâ Başkan Yardımcısı Mustafa Suleyman’ın sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamalar bu rahatsızlığı gözler önüne seriyor. DeepMind çalışanlarının kendisine ulaşıp bu sözleşmelerden nasıl kurtulabileceklerini sorduklarını belirtiyor. Hatta bazı çalışanların, sadece terfi alabilmek için başka firmalara geçmek zorunda bırakıldığını dile getiriyor.
Suleyman, bu tür sözleşmeleri açıkça eleştirerek bunları “güç suistimali” olarak nitelendiriyor. Avrupa’da faaliyet gösteren Amerikan şirketlerinin, bu tür uygulamaları kullanmasını özellikle sorunlu buluyor. DeepMind’da üst düzey bazı yöneticilerin bu uygulamalara karşı olduğu da belirtiliyor. Bu isimler arasında Koray Kavukcuoğlu ve Douglas Eck’in yer aldığı ifade ediliyor.
Bununla birlikte, Google cephesinden konuya dair net bir açıklama yapılmadı. TechCrunch’ın yorum talebine yanıt verilmezken, Business Insider’a yapılan kısa açıklamada bu uygulamanın “seçici” şekilde yürütüldüğü belirtildi. Hangi pozisyondaki çalışanların bu kapsamda olduğu ise açıklanmadı. Bu da şeffaflık tartışmalarını beraberinde getiriyor.
Sektördeki yetenek rekabetinin bu denli sertleştiği bir ortamda, şirketlerin böylesi yöntemlere yönelmesi şaşırtıcı değil. Ne var ki, bu uygulamalar çalışanların kariyer planlarını zora sokuyor. Özellikle yüksek tempolu araştırma projelerine katılamamak, uzmanların mesleki gelişimini yavaşlatabiliyor. Bu da sektörel yeniliklerin yaygınlaşmasını dolaylı yoldan sekteye uğratabiliyor.
Bunun yanı sıra, Avrupa’daki düzenleyici kurumlar da bu uygulamaları yakından izliyor. İş gücü hareketliliğini sınırlayan sözleşmelerin daha fazla denetim altına alınması olasılığı gündemde. Tüm bunların yanında, yapay zekâ gibi hızla evrilen bir alanda uzmanların bekletilmesi, uzun vadeli verimlilik sorunlarına yol açabilir. Şirketlerin, sadece koruma odaklı değil, aynı zamanda üretkenliği artıracak çözümler geliştirmesi bekleniyor.
Her ne kadar Google bu yöntemi “seçici” olarak tanımlasa da, çalışanlar üzerindeki etkisi oldukça yaygın görünüyor. Sektördeki diğer büyük oyuncuların da benzer yöntemleri benimseyip benimsemeyeceği yakından izleniyor. Öte yandan, bu gelişmeler çalışan hakları tartışmasını yeniden gündeme taşıyor. Teknoloji şirketlerinin uzun vadeli insan kaynakları stratejilerinde daha şeffaf ve sürdürülebilir yaklaşımlar geliştirmesi gerektiği açık.
