Meta’nın eski çalışanlarından Sarah Wynn-Williams tarafından ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu’na (SEC) sunulan 78 sayfalık bir şikayet dosyasına göre, Facebook geçmişte Çin pazarına girmek için içerik sansürleme araçları geliştirdi. The Washington Post’un haberinde, Facebook’un Çin’de faaliyet göstermek amacıyla bir sansür mekanizması kurduğu ve Çinli yetkililere kullanıcı verilerine erişim sağlama fikrini değerlendirdiği belirtiliyor. Facebook’un Çin pazarına girebilmek için içerik filtreleme araçları geliştirdiği iddiası ilk kez 2016 yılında The New York Times tarafından gündeme getirilmişti.
Şikayeti sunan Wynn-Williams, 2017 yılında Facebook’tan ayrılan eski bir küresel politika direktörü. Eski çalışanın aktardıklarına göre, Facebook 2014 yılında “Project Aldrin” adlı gizli bir proje kapsamında Çin’in yasalarına uygun bir platform geliştirmeye çalıştı. Wynn-Williams, bu süreçte Çin hükümetinin taleplerine uyum sağlamak adına belirli içeriklerin sansürlenmesi için özel bir sistem oluşturulduğunu iddia ediyor. Bununla birlikte, Çin’deki paylaşımları denetlemek amacıyla bir özel sermaye şirketinin içerikleri incelemesi ve yüzlerce içerik moderatörünün işe alınması gibi seçeneklerin de tartışıldığı belirtiliyor.
Facebook, Çin’de 2009 yılından bu yana yasaklı durumda. Ancak şirket, uzun yıllardır bu pazara girebilmek için çeşitli stratejiler geliştirdi. Zuckerberg, Çinli yetkililerle birden fazla kez görüşmeler gerçekleştirdi ve hatta Mandarin Çincesi öğrenerek ülkenin yetkilileriyle daha iyi iletişim kurmaya çalıştı. Öte yandan, Çin hükümeti, yabancı teknoloji şirketlerinden veri güvenliği ve içerik kontrolü konularında katı tavizler talep ediyor.
Facebook’un bu sürecin bir parçası olarak Çin için özel bir sansür aracı geliştirdiği iddiaları, şirketin ifade özgürlüğü konusundaki duruşuna dair soru işaretleri yaratıyor. Meta’nın sözcüsü Andy Stone, The Washington Post’a yaptığı açıklamada, Facebook’un geçmişte Çin pazarına olan ilgisinin “gizli bir bilgi olmadığını” belirtti. Ayrıca Mark Zuckerberg’in 2019’da şirketin bu pazara yönelik çabalarını sonlandırdığını açıkladığını da hatırlattı.
Ancak Wynn-Williams’ın şikayeti, Facebook’un Çin’de faaliyet göstermek için ne tür tavizler vermeye hazır olduğunu detaylandırarak bu sürecin bilinenden daha ileri aşamalara ulaştığını öne sürüyor. SEC’e sunulan belgelerde, Facebook’un Çin hükümetine bazı veri erişim ayrıcalıkları sunmayı bile değerlendirdiği iddia ediliyor.
Facebook ve diğer Meta şirketlerinin ifade özgürlüğü politikaları değişiyor
Zuckerberg son yıllarda Meta’nın ifade özgürlüğü politikalarına dair önemli değişikliklere imza attı. Şirketin sansür politikalarına dair geçmişi tartışılırken, Facebook ve Instagram’ın içerik denetleme süreçlerinde de önemli değişiklikler yapıldı. 2024’ün başlarında Zuckerberg, platformlarında üçüncü taraf doğrulama sistemini kaldıracaklarını ve bunun yerine X (eski adıyla Twitter) tarzı “Topluluk Notları” modeline geçileceğini duyurdu.
