İzlanda, Hellisheiði’deki en yeni ve en büyük karbondioksit yakalama (DAC) tesisi olan Mammoth, faaliyetlerine başladı. İsviçre merkezli iklim teknolojisi şirketi Climeworks tarafından işletilen tesis, Microsoft, JPMorgan Chase ve Shopify gibi önemli müşterilere hizmet vermektedir. Tesis, atmosferdeki karbondioksiti doğrudan emerek çevresel etkileri azaltmayı hedefliyor.
Mammoth’dan daha büyük karbon yakalama projeleri yolda
Climeworks, DAC teknolojisinin çevresel sorunlara çözüm olabileceğini göstermek için İzlanda operasyonlarını başlatmıştı. Şirket şimdi, ilk aşamada elde ettiği başarılarını Amerika Birleşik Devletleri’nin de aralarında olduğu genişleyen bir pazarda tekrarlamayı umuyor. Ancak, şu anda faaliyet gösteren en büyük DAC tesisi olan Mammoth, gelecekteki projelerle kıyaslandığında nispeten küçük kalıyor.
2017 yılında, Climeworks hava içerisinden karbondioksit çekip bunu gazlı içeceklerde kullanmak üzere satan ilk şirket oldu. 2021 yılında, İzlanda’da Orca adında bir DAC tesisi açarak, Microsoft gibi müşteriler için karbondioksiti yer altına kalıcı olarak depolamaya başladı. Orca’nın açılması, bu alandaki en büyük adımlardan biri olarak kabul edilirken, şimdi Mammoth, Orca’nın yakalayabileceğinin neredeyse on katı kadar, yıllık 36,000 ton karbondioksit yakalama kapasitesine sahip.
Karbondioksit yakalama, atmosferden karbon dioksit çıkarmak için geliştirilen teknolojileri kapsayan geniş bir terimdir. Bu teknolojiler, fosil yakıtların yıllar içinde atmosfere saldığı kirleticileri hapsederek iklim değişikliğini yavaşlatmaya yardımcı olabilir. Ancak, bu teknolojilerin maliyetleri, güvenlikleri ve fosil yakıtlardan sürdürülebilir enerjiye geçişi geciktirme potansiyeli konusunda endişeler devam etmektedir.
Amerika Birleşik Devletleri’nde Climeworks gibi iklim teknolojisi şirketleri, büyük hedeflere sahip. ABD’deki endüstri, Biden yönetiminin Çift Taraflı Altyapı Yasası kapsamında geliştirilmesi planlanan en az dört DAC merkezine 3,5 milyar dolar federal fon sağlamasıyla büyük politik destek görmekte. Şu ana kadar iki büyük proje, toplamda 1,2 milyar dolar fon almaya hak kazandı.
Climeworks’ün İzlanda’daki DAC tesisleri, hava çeken modüler “toplayıcı konteynerler”den oluşuyor. Hava, karbon ioksiti emen özel bir filtre üzerinden geçer. Filtre tamamen doyduğunda, yaklaşık 100 derece Celsius ısıtılarak karbon dioksidi serbest bırakılır. Climeworks, yakalanan CO2’in atmosfere tekrar salınmasını önlemek için Carbfix şirketi ile işbirliği yaparak, CO2’i İzlanda’nın bazalt kaya formasyonlarına kilitleyip, zamanla katı kaya haline gelmesini sağlar.
Son olarak, Mammoth hâlen tamamlanma aşamasında bulunuyor. Şu anda sadece 12 modüler konteyner kurulmuş olup, Climeworks bu yıl içinde 60 konteyner daha kurmayı planlıyor. Ancak, ABD’deki tesisi geliştirme planları yüksek maliyetler ve kirletici enerji kullanımı konularında zorluklarla karşılaşabilir. DAC şirketleri, yakındaki sakinlerden yeni boru hattı inşaatlarına muhalefetle de karşı karşıya kalabilir.
