Brezilya, sosyal medya platformlarında çocuk kullanıcıların korunmadığı gerekçesiyle dev teknoloji şirketleri Meta ve TikTok’a 3 milyar Brezilya reali (yaklaşık 18 milyar TL) değerinde iki ayrı dava açtı. Ülkenin saygın tüketici hakları kuruluşu Kolektif Savunma Enstitüsü tarafından açılan davalar, bu platformların çocuk kullanıcıları bağımlılığa sürükleyen içeriklerden koruyamadığı ve algoritmaların çocukların ruh sağlığını tehdit ettiği iddiasıyla gündemde. Çin merkezli kısa video platformu Kwai de davada yer alırken, şirketlerden çocukların ruh sağlığını koruma yönünde somut adımlar atmaları talep ediliyor.
Yapılan suçlamalarda, çocuk ve genç kullanıcıların kişisel verilerinin korunması ve algoritmaların olumsuz etkilerinden korunmalarının öncelikli bir sorun olduğu belirtiliyor. Meta ve diğer sosyal medya şirketlerinden bağımlılık yapıcı içeriklerin riskleri konusunda açık uyarılar sunulması ve özellikle genç yaş grubuna yönelik içerik denetimlerinin artırılması isteniyor. Bu davalar, platformların çocuk güvenliği konusundaki sorumluluklarını yerine getirmediği gerekçesiyle son yıllarda karşı karşıya kaldıkları küresel baskının bir parçası olarak dikkat çekiyor.
Brezilya, sosyal medya düzenlemeleri ve veri gizliliği konusunda sıkı tedbirler alan ülkeler arasında yer alıyor. Kolektif Savunma Enstitüsü’nün iddiasına göre, özellikle genç kullanıcıların verilerinin işlenmesi ve kullanıcı gizliliği hususunda ülkedeki yasaların yetersiz kalması, sosyal medya devlerinin kullanıcıları üzerinde olumsuz etkilere yol açıyor. Davanın avukatlarından Lillian Salgado, gelişmiş ülkelerde bu tür düzenlemelerin halihazırda bulunduğunu ve Brezilya’nın da aynı şekilde hareket etmesi gerektiğini belirterek, sosyal medya algoritmalarının 18 yaş altı kullanıcılar için daha güvenli bir hale getirilmesi gerektiğini vurguladı. Bu davalar, Brezilya’nın sosyal medya devlerinden çocukların ruh sağlığına zarar veren etkileri azaltmalarını talep ettiği en son adım olarak dikkat çekiyor.
Buna ek olarak, sosyal medya bağımlılığının gençler üzerindeki etkilerini inceleyen araştırmalar, bu tür platformların genç kullanıcılar arasında yaygın anksiyete, depresyon ve düşük benlik algısı gibi sorunları tetikleyebildiğini ortaya koyuyor. Özellikle 13 yaş ve üstü çocukların sürekli olarak çevrimiçi olma ve “beğeni” gibi etkileşimlerle sosyal medyada zaman geçirme alışkanlıkları, bu platformları yöneten algoritmaların yeniden düzenlenmesi gerekliliğini gündeme getiriyor. Brezilya, sosyal medya platformlarına yönelik yaptırımlarıyla, bu konuda daha geniş kapsamlı yasal düzenlemeler getirme eğiliminde.
Bu davalar, Meta ve TikTok gibi devlerin çocuk güvenliği konusundaki eksikliklerine yönelik artan küresel eleştirilerin bir devamı niteliğinde. 2023 yılında ABD’nin New Mexico eyaletinde de Meta’ya çocukları cinsel içeriklerden korumadığı gerekçesiyle dava açılmıştı. İddialar, platformların çocuklara yönelik içerik önerilerinin güvenlik önlemlerinden yoksun olduğunu gösteriyor. Ayrıca Meta’nın 2021’de yaptığı iç değerlendirmelerde, çocuk kullanıcıların günlük taciz vakalarıyla karşı karşıya kaldığı belirtilmiş ancak bu konuda alınması önerilen algoritma değişiklikleri yöneticiler tarafından reddedilmişti.
Meta, bu eleştirilerin ardından bazı ülkelerde 16 yaş altındaki kullanıcılar için daha sıkı gizlilik ayarları sunan “genç hesaplar” uygulamasını tanıttı. Bu hesaplar, ebeveyn onayı gerektiren özellikler içerirken, genç kullanıcıların içeriklerle etkileşimini sınırlamaya yönelik bazı tedbirler de içeriyor. Ancak, bu yeni hesap türü ve güvenlik özellikleri henüz Brezilya’da devreye girmedi. Meta, Brezilya’da da bu özelliklerin yakında kullanıma sunulacağını açıkladı.
Şirketin temsilcileri tarafından yapılan açıklamalarda, çocukların yaşına uygun ve güvenli deneyimler yaşamasını sağlamak adına on yılı aşkın bir süredir çalışma yürütüldüğü, 50’den fazla araç ve özelliğin geliştirildiği ifade ediliyor. Bu açıklama, şirketin eleştirilerin odağındaki eksiklikleri kapatmaya yönelik adımlar attığını belirtse de, Brezilya’nın davaları bu çabaların yeterli olmadığına dair önemli bir örnek sunuyor.
Brezilya daha önce de X ile karşı karşıya gelmişti
Öte yandan Brezilya, sosyal medya devleriyle daha önce de çeşitli olaylarda karşı karşıya geldi. Örneğin, Elon Musk’ın sahibi olduğu X (eski adıyla Twitter), hükümetin seçim dezenformasyonu yaydığı gerekçesiyle kapatılması istenen profilleri kapatmayı reddettiği için yaklaşık 4,9 milyon dolar para cezasına çarptırılmıştı. Tüm bu gelişmeler, Brezilya’nın sosyal medya düzenlemeleri ve çocukların korunmasına dair daha katı önlemler alınması için baskılarını sürdüreceğini gösteriyor.
