Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komisyonu, vatandaşlarının internet erişimini kasıtlı olarak kısıtlayan devletlerin kınanması yönünde “bağlayıcı olmayan” bir karar aldı. Söz konusu karar, kuruluşun daha önce dijital haklar konusunda yaptığı açıklamalar çerçevesinde alındı ve insanların çevrim dışı ortamdaki haklarının çevrim içi ortamda da korunmasının gerektiğinin altı çizildi.
Özgür internet erişiminin İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nin 19. maddesinde bahsi geçen “İfade Özgürlüğü” çerçevesinde değerlendirildiği belirtildi.
Söz konusu karar, geçtiğimiz cuma günü alındı. Karara Çin, Rusya ve Suudi Arabistan gibi “baskıcı” yönetimlerin yanı sıra, Hindistan ve Güney Afrika gibi demokratik rejimlerden de itiraz geldi. Bu ülkeler, karar metninden “Çevrim içi ortamda dağıtılan bilgilere erişimi kısıtlamaya veya engellemeye yönelik önlemler kesin bir dille kınanır.” ifadesinin çıkartılmasını istedi.
Bu tarz kararlar, hukuki anlamda bir uygulama zorunluğu getirmiyor. Ancak devletleri küresel çapta dijital hakları savunanların sesine kulak verme konusunda baskı altına alıyor. Birleşmiş Milletler, bu kararıyla internet kısıtlamalarını her türlü olayda vatandaşlarını kontrol etmek için kullanan devletlere de bir mesaj vermiş oluyor.
Türkiye de bu tarz internet kısıtlamalarının sıklıkla uygulandığı ülkeler arasında yer alıyor. Söz konusu kısıtlamaların en son örneği, geçtiğimiz hafta yaşanmıştı. Atatürk Havalimanı’na düzenlenen terör saldırısının ardından yaklaşık 24 saat boyunca Facebook ve Twitter gibi sosyal medya mecralarına erişim kısıtlanmıştı. Bahreyn ve Hindistan, protestoları engellemek amacıyla mobil interneti keserken, Cezayir de sınavlarda kopya çekilmesinin önüne geçmek için sosyal medyayı engellemişti. Dijital haklar grubu Access Now’ın verilerine göre, 2016’da şu ana kadar küresel çapta en az 20 internet kesintisi uygulandı. 2015’te bu sayı 15 civarındaydı.
İfade özgürlüğü savunucuları Birleşmiş Milletler kararından memnun
İfade özgürlüğünü savunan bir yardım kuruluşu olan Article 19’un icra direktörü Thomas Hughes, alınan kararı memnuniyetle karşıladıklarını belirtti. Hughes, Birleşmiş Milletler kararını çevrim içi özgürlükler üzerinde artan baskılara karşı “gerekli bir yanıt” olarak tanımladı. Bu kararın internet kısıtlamaları üzerine nasıl bir etki yapacağı ise zamanla anlaşılacak.
