Avrupa Birliği, elektronik cihazların daha şeffaf ve sürdürülebilir hale gelmesi için yeni bir düzenlemeyi yürürlüğe sokuyor. 20 Haziran 2025 itibarıyla AB sınırları içinde satılan tüm akıllı telefon ve tabletlerin kutularında pil ömrünü ve enerji verimliliğini gösteren yeni bir etiket yer alacak. Bu etiket, daha önce buzdolabı ve çamaşır makinesi gibi ev aletlerinde gördüğümüz enerji etiketlerinin mobil cihazlara uyarlanmış bir versiyonu olacak. Tüketicilerin ne aldığını daha iyi bilmesi hedefleniyor.
Yeni düzenleme sadece akıllı telefonları kapsamıyor. Kablolu ya da kablosuz sabit hat telefonları, internet bağlantısı olmayan basit cep telefonları ve ekran boyutu 7 ile 17,4 inç arasında olan tabletler de kapsam dahilinde. Ne var ki, bu düzenleme yalnızca 20 Haziran 2025’ten sonra piyasaya sürülecek modeller için geçerli olacak. Daha önce piyasaya çıkan cihazlar ve sarılabilir ya da esnek ekranlı modeller bu kapsama girmeyecek.
Düzenlemenin getirdiği şartlar yalnızca bir etiketle sınırlı değil. Bu cihazların beş temel çevresel tasarım kriterini karşılaması bekleniyor. İlk olarak, cihazların düşmelere karşı dayanıklı, toza ve suya karşı ise korumalı olması gerekiyor. Bu sayede uzun ömürlü kullanımın önü açılıyor.
İkinci olarak, pil performansı artık daha sıkı şekilde denetlenecek. Pilin en az 800 tam şarj-deşarj döngüsüne dayanması ve bu süreç sonunda kapasitesinin en az %80’ini koruması şart koşuluyor. Bu durum, sık telefon değiştirme alışkanlığını azaltabilir. Pil ömrü konusunda tüketicinin daha net bilgiye sahip olması sağlanacak.
Bunun yanında cihazların tamir edilebilirliği de önemli hale geliyor. Üreticiler, önemli yedek parçaları en fazla 10 iş günü içinde tedarik edebilecek bir sistem kurmak zorunda kalacak. Üstelik, cihazın AB’deki satış ömrü sona erdikten sonra da bu parçaları 7 yıl boyunca sunmaları beklenecek. Tamir süreleri kısalacak, e-atık oranı azalacak.
Cihazların yazılım güncelleme desteği de artık resmi bir zorunluluk olacak. Telefon ya da tablet satıştan kalktıktan sonra bile üretici, en az 5 yıl boyunca yazılım güncellemelerini sürdürmek zorunda kalacak. Kullanıcılar daha uzun süre güncel kalabilecek bir cihaza sahip olacak. Bu durum, özellikle güvenlik açısından önem taşıyor.
Profesyonel tamirciler de bu düzenlemeden olumlu şekilde etkilenecek. Teknik servislerin gerekli yazılım ve aygıt yazılımlarına eşit şartlarda erişebilmesi gerekecek. Tamir hakkı konusu Avrupa’da uzun süredir gündemdeydi. Bu düzenleme ile birlikte pratikte de karşılık bulmuş olacak.
Etiketin tasarımı da netleşmiş durumda. EPREL sistemi üzerinden yayımlanacak bu etiket, cihazın enerji performansı, pil dayanıklılığı, suya dayanıklılık gibi yedi temel bilgiyi içerecek. Şimdiden bazı üreticilerin kutularına örnek etiketleri koymaya başladığı biliniyor. Sistemin hazırlanma süreci tamamlanmak üzere.
Verilerin güvenilirliği ise Avrupa Komisyonu’nun denetimine tabi olacak. Üretici ya da ithalatçılar EPREL sistemine kayıt olmak zorunda kalacak. Pil performansı, tamir edilebilirlik ve suya dayanıklılık gibi bilgilerin doğruluğu bizzat Komisyon tarafından kontrol edilecek. Tüketicinin aldatılmasının önüne geçilecek.
Tüm bu değişikliklerin arkasında çevresel hedefler var. AB, 2030 yılına kadar enerji verimliliğini ciddi oranda artırmak ve karbon salımını azaltmak istiyor. Bu yeni kurallar sayesinde yılda 46 milyon ton karbon salımının önüne geçilmesi bekleniyor. Aynı zamanda hanelerin ortalama 150 avro tasarruf etmesi mümkün hale gelecek.
