Apple’ın geçtiğimiz salı akşamı düzenlediği iPad tanıtım etkinliğinin en büyük bombalarından bir tanesi OS X Mavericks oldu. Hakkındaki ilk detayları geçtiğimiz haziran ayında düzenlenen WWDC 2013’te aldığımız Apple’ın yeni nesil masaüstü işletim sisteminin ne zaman dağıtıma çıkacağını 22 Ekimdeki toplantıda öğreneceğimizi biliyorduk, ancak bunun toplantıdan hemen sonra gerçekleşeceğini, üstelik Mavericks’in ücretsiz olacağını bilmiyorduk. Bu açıdan OS X Mavericks haberleri oldukça büyük sürpriz sayılır. Apple’ın OS X ve iOS’i daha da yakınlaştırma hamlelerinin devam ettiğini gördüğümüz OS X 10.9 Mavericks’in dikkat çeken ayrıntılarını yazının devamındaki incelemede bulabilirsiniz.
İnceleme Başlıkları
Tasarım – Finder – Bildirimler – Çoklu Ekran – Safari – Takvim, Haritalar, iBooks, Uygulamalar – Performans – Sonuç
Tasarım
Mavericks yüklendikten sonra sisteminizi ilk kez açtığınızda Mountain Lion’dan çok da farklı olmadığını hissedeceksiniz. İkonlar, pencereler, Launchpad, Mission Control gibi öğeler aynı tasarımı korumaya devam ediyor. Apple iOS 7 ile birlikte mobil işletim sisteminde yaptığı kapsamlı değişiklikleri masaüstü tarafında yapmamış gibi görünüyor. Yalnız OS X Mavericks’i yükledikten sonra MacBook Air üzerinde renklerin biraz daha sıcak ve doygun şekilde görüntülendiğini hissediyoruz. Alttaki başlat çubuğunda yer alan Firefox, Chrome gibi üstünde sıcak renkler barındıran ikonlar biraz daha canlı görünüyor.
Tabii ki, biraz daha derine indiğiniz de Mavericks’in de tasarım anlamında farklılıklar içerdiğini görebilirsiniz. Tabii ki, bu farklılıkları iOS 7’den ödünç alınan çeşitli unsurlara borçluyuz. Takvim uygulaması çok daha sade görünürken, iBooks ve Haritalar gibi iOS’ten alınan uygulamalar da mobil uygulama hissini fazlasıyla veriyor. iWork ve iLife uygulamaları da tasarım bakımından eskinin masaüstü uygulama havasını bırakmış, biraz daha iOS uygulama havasına bürünmüş.
Bu arada OS X Mavericks ile birlikte yeni duvar kağıtları da geliyor. Yeni işletim sistemini yükledikten sonra mavi ve yeşil tonların ağırlıkta olduğu bir duvar kağıdı sizi bekliyor. Tabii ki, bunu istediğiniz gibi değiştirebilirsiniz.
Finder
OS X’in dosya gezgini olarak işlev gören Finder uygulaması Mavericks ile iki önemli özellik kazanıyor: Etiketler ve Sekmeler. Etiketler sayesinde Mac bilgisayarınızdaki dosyaları daha rahat sınıflandırıp bulmanız mümkün olacaktır. Örneğin iWork ile hazırlanmış ve yaz tatili hakkında hazırlanmış bir metin dosyasını “yaz, tatil, deniz, kum” gibi etiketler ekleyerek kaydedebilirsiniz. Ayrıca dosyaları etiketleme özelliği fotoğraf ve video dosyaları için de fazlasıyla kullanışlı olabilir gibi görünüyor. Fotoğraf veya video içindeki kişilerin adlarını etiket olarak ekleyerek onların yer aldığı diğer görsel materyalleri de rahatlıkla listeleyebilirsiniz. Etiketlerin yanı sıra dosyalara Apple’ın sunduğu çeşitli renk kodlarını da atayabiliyorsunuz. Bunlar da dosyaların sınıflandırılmasını kolaylaştıran unsurlar arasında yer alıyor. Anlayacağınız, OS X Mavericks ile Apple çok daha düzgün, sınıflandırılmış ve her dosyaya rahatlıkla erişilebilen bir ortam oluşturmayı amaçlıyor.
Finder’ın bir başka memnun edici yeniliği de Safari gibi sekme özelliği kazanması. Birden fazla Finder penceresi açıp bunlar arasında kaybolmak yerine tek bir Finder penceresi üzerinde sekmeler açarak dosyalar ve klasörler içinde rahatlıkla gezinebilirsiniz. Sekmeler sayesinde bir dosya veya dosya yığınını bir noktadan diğerine taşımak da daha kolay hâle gelecektir.
Öte yandan artık Finder’ı da tam ekranda kullanmanız mümkün. Finder penceresinin sağ üst köşesindede diğer birçok yerleşik OS X uygulaması veya üçüncü taraf uygulamada olduğu gibi çift ok işareti göreceksiniz. Ayrıca Mavericks ile birlikte seçilmiş dosya veya klasörleri gösteren vurgulamalarda da ufak değişiklik yapılmış, köşeler yuvarlatılmış, böylelikle biraz daha iOS havası katılmış.
Bildirimler
Apple’ın Mountain Lion ile birlikte masaüstü tarafına getirdiği Bildirim Merkezi Mavericks ile biraz daha gelişiyor. Android’e aşina olanlar bilir. Eğer uygulama sağlıyorsa, çeşitli bildirimlerin yanında ilgili aksiyonlar da gösterilir. Örneğin bir cevapsız çağrı bildirimi görüntüleniyorsa, onun yanında “Ara” şeklinde ve dokunulduğunda karşı tarafı hemen aramayı sağlayan bir seçenek yer alır. Şimdi benzer aksiyonları OS X Mavericks’te karşımıza çıkan bildirimlerde de görüyoruz.
Gelen e-posta iletisini cevaplama, iMessage üzerinden gelen mesaja hemen cevap verme ve bunun gibi çeşitli aksiyon butonlu bildirimlerin ekranın sağ üst köşesinden fırladığını göreceksiniz. Öte yandan bildirimlerin kapsamı da genişletildi. Mesajlar, durum güncellemeleri, uygulama yüklemelerinin yanı sıra bundan böyle web siteleri de yeni yazı veya haber yayınladıklarında bunu ziyaretçilerine OS X bildirimleri yardımıyla haber verebilecekler.
Eğer yoğun bildirim bombardımanından korkuyorsanız, o hâlde Rahatsız Etme özelliğini kullanarak bunları kapatabilirsiniz.
Çoklu Ekran
Bir Mac bilgisayara birden fazla harici ekran bağlayarak çalışma alanını daha da genişletmek mümkün. Ancak tam ekranda görüntülenen bir uygulama açtığınızda bağlı olan diğer ekranlarda sadece gri renkli bir görüntünün gösterilmesi gibi bir durum söz konusu oluyordu. Neyse ki Apple, Mavericks ile birlikte bu soruna da el attı.
Artık her bir ekrana her bir uygulama için farklı gösterim alanı olacak şekilde davranmak mümkün. Her bir ekrana farklı bir tam ekranda çalışacak uygulama atayabilir, bu uygulamaları ekranlar arasında sürükleyerek taşıyabilirsiniz. Ayrıca yine bir ekranda masaüstünü görüntülerken, diğer ekranda da bir uygulamanın tam ekranda çalışmasını sağlayabilirsiniz. Çoklu ekran desteği sayesinde OS X Mavericks, Microsoft’un tam ekranda çalışan uygulamalar noktasında çoktan sunduğu bir işlevi sunar hâle geldi.
Çoklu ekran desteğinden Apple TV’ye görüntü yansıtırken de yararlanabilir, bilgisayarınızın masaüstünde çalışırken bir uygulamanın Apple TV üzerinden görüntülenmesini sağlayabilirsiniz.
Safari
OS X Mavericks’in varsayılan internet tarayıcısında tasarım bakımından çok fazla değişiklik yok. Ancak yenilenmiş bir yeni sekme sayfası kullanıcıları karşılıyor. Koyu gri renkli bir arka plana sahip olan bu sayfada açılmış olan en son sayfalar ızgara görünümü şeklinde dizilmiş küçük resimlerle gösteriliyor. Sayfanın soluna yerleştirilmiş sütunda ise yer imleri, okuma listesi ve paylaşılan URL’ler sekmeleri yer alıyor.
Yer imlerinin yönetimi, okuma listesi gibi alanlarda çeşitli yenilikler kazanırken daha önce iOS 7’deki Safari’de gördüğümüz paylaşılan URL’ler Mavericks ile birlikte masaüstü tarafına da geliyor. Eğer OS X Mavericks’e bir Twitter hesabı eklediyseniz, takip ettiğiniz hesapların URL paylaşımları Safari’nin bu bölümünde gösteriliyor. Canı sıkılan ve gezinecek site arayanlar için Paylaşılan URL’ler bir hayli kullanışlı gibi görünüyor.
Flash’ın pil tüketimi ve güvenlik açısından yarattığı sıkıntıları göz önüne alan Apple, Safari’de Flash’ı engellenenler listesine koymuş. Yani, Flash desteği varsayılanda açık olarak gelmiyor. Bu nedenle bir web sayfası içindeki Flash tabanlı reklam veya videolar görüntülenmiyor. Öte yandan Safari’nin pil tüketimi noktasındaki hassasiyetini gösteren bir başka ayrıntı da arkaplanda askıya alma işlevi. Eğer bir yandan Safari’yle web’de gezinirken bir yandan da başka işle uğraşıyorsanız ve karşınızda başka bir uygulama açıksa, bunu anlayan Safari tüm işleri askıya alıyor; böylelikle işlemci gereksiz yere yorulmamış, pilden de tasarruf edilmiş oluyor.
iCloud Anahtar Zinciri desteği de Safari’nin özellikleri arasında bulunuyor. iCloud üzerinde şifrelenmiş şekilde tutulan tüm kullanıcı adı, şifre, kredi kartı numarası gibi veriler Safari ile de eşleniyor. Böylelikle alışveriş yaparken her seferinde kredi kartı bilgilerinizi girmek zorunda kalmak gibi bir durum ortadan kalkıyor.
Takvim, Haritalar, iBooks, Uygulamalar
OS X Mavericks, iOS ile OS X’nin buluşması noktasında sunduğu yeni uygulamalarla dikkat çekiyor. Geçen yıl iOS 6 ile birlikte gelen Apple Haritalar, OS X Mavericks ile birlikte masaüstü kullanıcılarına da sunuluyor. Gayet sade ve kullanışlı bir arayüze sahip olan Haritalar uygulaması harita, uydu veya hibrit görünüm sunuyor. Üç boyutlu haritalar ve şehir görünümleri de Apple Haritalar uygulamasının özellikleri arasında. Bu uygulama masaüstünde işaretlediğiniz yerleri, yol tariflerini bilgisayarla aynı Apple kimliğine bağlı iPhone veya iPad’lerle paylaşma fırsatı veriyor. Böylelikle evden veya işten çıkmadan önce masaüstü bilgisayardan belirlediğiniz rotanız mobil cihazınıza hiçbir zahmet olmaksızın gönderilmiş oluyor.
iBooks uygulaması kesinlikle iPad ve iPhone gibi mobil cihazlarda daha kullanışlı. Masaüstü veya dizüstü bilgisayarda kitap okumak çok da pratik görünmüyor. Eğer iBooks mağazası Türkiye’ye açık olsaydı ve ders kitapları gibi materyaller de iBookstore üzerinden sunulsaydı, OS X Mavericks’teki iBooks özellikle öğrencilerin işine fazlasıyla yarardı. Yine de, bu uygulama iPad veya iPhone’daki iBooks uygulamasında açtığınız PDF dokümanlarını masaüstü bilgisayarda da açma noktasında size yardımcı olacaktır.
Takvim uygulaması da yenilenen tasarımıyla iOS 7’nin tarzını daha fazla yansıtıyor. Randevu kayıtları içinde seyahat süresi gibi Apple Haritalar ile entegre edilmiş bilgiler de yer alıyor.
Dikkat çeken bu uygulamalar dışında OS X Mavericks uygulamalar noktasında birkaç küçük, ancak önemli yeniliği de içeriyor. Çevrim dışı dikte desteği, otomatik uygulama güncellemeleri, güvenlik konusunda daha fazla kontrol, bir uygulamanın hangi uygulamalarla iletişim kuracağı gibi özellikler OS X Mavericks ile birlikte geliyor.
Performans
OS X Mavericks’i mid-2011 MacBook Air’a kurduk. 1.7 GHz Intel Core i5 işlemci, 4 GB RAM, 128 GB SSD barındıran bu makine Mountain Lion ile çalışırken son zamanlarda epey rahatsızlık vermeye başlamıştı. Performansı artırmak için kullandığımız ve CPU kullanımını üstteki sistem çubuğunda sürekli gösteren AppTamer uygulaması CPU kullanımının yüzde 30’un altına düştüğünü hiçbir zaman göstermiyordu. Bunda tabii ki 128 GB kapasiteli SSD’nin iyice dolmasının rolü bulunuyordu, Mavericks’i kurmadan önce yaklaşık 15 GB’lık bir alan açtık. Ancak durum sadece SSD’de yer açılmasıyla açıklanamaz. Apple’ın Mavericks’i tanıtırken sözünü ettiği altyapı değişiklikleri gerçekten olumlu etki yapıyor, performansı önemli ölçüde artırıyor. Şu anda AppTamer uygulaması genellikle ortalama yüzde 10-15 civarında bir CPU kullanımı gösteriyor ve bunu Safari, App Store, Firefox, Mail, Twitter, Pixelmator, Pages, iPhoto gibi ağır yük getiren uygulamaların hepsi açıkken yapıyor. Performansta yapılan bu iyileştirmeler pil performansına da olumlu katkıda bulunuyor. OS X Mavericks’e güncelleme yaptıktan sonra elimizdeki MacBook Air’ın tek bir şarj ile çalışma ömründe yüzde 30’a varan artış gözlemledik.
Tabii ki, bazı rahatsız edici noktalar yok değil. Mail uygulaması OS X Mavericks’e güncelleme yaptıktan sonra iki gündür eski e-postaları bilgisayara indirmek için epey uğraşıyor ve bu sırada sürekli bildirimler gösteriyor. Tabii ki, bu bildirimleri Rahatsız Etme ile kapatabiliriz, ancak tüm e-posta iletilerinin otomatik olarak yeniden indirilmeye çalışılması biraz saçma olmuş. Öte yandan OS X ile iOS’in yakınsaması iyi gibi görünse de, masaüstünde çalışmanın getirdiği bazı gelişmiş unsurları kaldırıyor gibi görünüyor. Örneğin Apple’ın iWorks ve iLife üretkenlik uygulamalarının ücretsiz sürümleri biraz daha iPad veya iPhone uygulaması havasına bürünmüş. Örneğin sıklıkla kullandığımız Pages uygulaması, Pages 5 güncellemesinden sonra resmen kuşa dönmüş, çoğu yararlı özelliği kaldırılan bu uygulama Pages’ın iOS uygulamasından farksız görünüyor.
Bu arada OS X Mavericks ile gelen bir küçük bir yenilikten bahsetmeden geçmeyelim. Eskiden bir harf üstüne şapka yapmak için önce alt+H tuşlarına basmak, daha sonra da harfi tuşlamak gerekiyordu. Mavericks ile birlikte şapka işaretini koymak için Windows PC’lerde olduğu gibi Shift+3 tuşlarına ve daha sonra da harf tuşuna basmak yeterli oluyor.
Sonuç
Apple, mobil işletim sistemine gösterdiği yaklaşımı masaüstü işletim sistemine uygulama noktasında önemli adımlar atıyor. OS X Lion genellikle dış görünüme odaklıydı, Mountain Lion da selefi kadar olmasa da görünüme daha fazla ağırlık veriyordu. Mavericks ile birlikte dıştan çok içe odaklanmılmış ve performansın daha iyi hâle getirilmesi amaçlanmış. Ortaya çıkan sonuç amaca ulaşıldığını gösteriyor. OS X Mavericks’e güncelleme yaptığınız takdirde performans ve pil tüketimi noktasındaki değişimleri hissedeceksiniz.
OS X Mavericks’in ücretsiz olarak sunulması birçok kullanıcının bu son masaüstü işletim sistemi sürümünü elde etmesini sağlayacaktır. Apple’ın bu sürümü ücretsiz sunması, iOS ile OS X’i yakınlaştırma konusunda atılacak adımların sadece görünüş ve işlevle sınırlı olmadığını, dağıtım konusunda da aynı politikalar uygulanabileceğini gösterdi.
Her şey güzel hoş, ancak Apple’ın yakınsama olayını abartmaması, OS X’i bir mobil işletim sistemi durumuna dönüştürmemesi gerekiyor. Tabii ki, OS X yüklü Mac’lerin esas hedef kitlesi çok profesyonel işlerle uğraşmayanlar olabilir, ancak olumlu olduğu düşünülen bir iş yaparken masaüstü işletim sisteminin ruhunu da kaybetmemek gerekiyor.
