Avrupa Birliği Komisyonu, dijital pazarlarda daha adil bir yapı kurmak için yürürlüğe koyduğu Dijital Pazarlar Yasası kapsamında ilk ciddi cezaları kesti. Apple ve Meta, bu yeni düzenlemelere uyum sağlamadıkları gerekçesiyle sırasıyla 500 ve 200 milyon avro ceza aldı. Komisyon, bu iki teknoloji devinin kullanıcı özgürlüğünü kısıtladığını ve rekabeti engellediğini vurguladı. Cezalar, şirketlerin dijital alandaki gücünü sınırlamayı hedefleyen yasanın uygulanmasındaki kararlılığı da gözler önüne serdi.
Apple’a yönelik suçlamaların merkezinde App Store politikaları yer alıyor. Geliştiricilerin kendi ödeme sistemlerini tanıtmalarının önüne geçilmesi, Avrupa Komisyonu tarafından açıkça rekabeti sınırlayıcı bir uygulama olarak tanımlandı. Apple, geliştiricilere alternatif ödeme yöntemlerini uygulama içinde tanıtma hakkı tanımadığı gibi, dış bağlantılarla da kullanıcı yönlendirilmesini engelliyor. Bu yaklaşım, Komisyon’a göre kullanıcıların serbest tercih hakkını elinden alıyor.
Apple ve Meta’nın kullanıcı tercihlerini sınırlayan politikalar yürüttüğü tespit edildi
Meta’ya yöneltilen eleştiriler ise Facebook ve Instagram’daki reklam modellerine dayanıyor. Avrupa’daki kullanıcılar, kişisel verilerinin reklam amaçlı kullanılmasını kabul etmek ya da reklamsız sürüm için ödeme yapmak zorunda bırakılıyor. Bu model, kullanıcıya gerçek anlamda bir seçenek sunmuyor. Komisyon da tam bu noktada, platformların dijital haklara uygun hareket etmediğini dile getiriyor.
Meta, son dönemde kullanıcılara daha az kişiselleştirilmiş reklam gösterme seçeneği sunmuş olsa da, bu adım yeterli görülmedi. Komisyona göre bu tür düzenlemeler, sadece yüzeysel bir değişim yaratıyor ve asıl meseleye çözüm getirmiyor. Apple ise kendi savunmasında, App Store’daki esnemelerin kullanıcı güvenliğini tehdit edebileceğini iddia ediyor. Ancak bu görüş, Komisyon nezdinde pek karşılık bulmuyor.
Her iki şirketin de cezaya karşı itiraz hakkını kullanacağı şimdiden netlik kazandı. Apple, AB’nin teknoloji geliştirme süreçlerine müdahale ettiğini ve güvenliği riske attığını savunuyor. Meta ise alınan kararların, Amerikan şirketlerine karşı uygulanan çifte standart olduğunu öne sürüyor. Şirket temsilcileri, Avrupa ekonomisinin de bu tür sınırlamalardan olumsuz etkileneceğini düşünüyor.
Komisyonun tavrı ise oldukça net: Kullanıcının tercihini sınırlayan her uygulama, dijital pazarda kabul görmeyecek. Bu nedenle Apple’ın geliştirici kısıtlamalarını kaldırması ve Meta’nın veri kullanımı politikasını şeffaflaştırması bekleniyor. Uyum süreci için verilen süre ise sadece 60 gün. Süreç sonunda gerekli adımlar atılmazsa, şirketler daha ağır yaptırımlarla karşı karşıya kalabilir.
Bu cezalar, Apple ve Meta’nın Avrupa’daki geçmişi düşünüldüğünde şaşırtıcı değil. Apple, daha önce de Spotify’ın şikayeti üzerine 1,84 milyar avro cezaya çarptırılmıştı. Meta da farklı tarihlerde, veri transferleri ve hizmetlerin birleştirilmesi gibi konularda yüksek cezalarla karşılaşmıştı. Yani bu son kararlar, daha geniş bir denetim sürecinin yeni halkaları gibi değerlendirilmeli.
Diğer yandan bu gelişmeler, yalnızca şirketleri değil, tüm dijital pazar yapısını etkiliyor. Avrupa Komisyonu’nun teknoloji devlerine karşı net ve kararlı bir duruş sergilemesi, küçük girişimciler ve kullanıcılar açısından daha dengeli bir dijital ekosistem kurulmasına zemin hazırlıyor. Yine de, küresel teknoloji şirketlerinin bu kararlara vereceği tepki, önümüzdeki dönemde düzenlemelerin kapsamını da belirleyecek. Özellikle ABD ile Avrupa arasındaki dijital ticaret dengeleri bu süreçten doğrudan etkilenebilir.
