Avrupa Birliği (AB), yapay zeka (AI) teknolojilerinin kullanımını düzenleyecek olan Yapay Zekâ Yasası üzerinde önemli bir aşama kaydetti. Bu hafta Brüksel’de gerçekleştirilen yoğun müzakerelerin ardından, yasa tasarısı üzerinde “geçici bir anlaşmaya” varıldı. AB’nin Yapay Zekâ Yasası, yapay zekayı yönetecek dünyanın ilk kapsamlı kurallarını oluşturması bekleniyor ve benzer yasaları geçirmeyi düşünen diğer bölgeler için bir referans noktası olabilir.
Basın açıklamasına göre müzakereciler, belirli kriterleri karşılayan “yüksek etkili” genel amaçlı yapay zeka (GPAI) sistemleri için yükümlülükler belirledi. Bunlar arasında risk değerlendirmeleri, düşmanca testler, olay raporları ve daha fazlası yer alıyor. Ayrıca, bu sistemlerin teknik belgeler oluşturması ve “eğitim için kullanılan içerik hakkında detaylı özetler sunması” gibi şeffaflık zorunlulukları da getiriliyor. Bu, şu ana kadar ChatGPT‘nin üreticisi OpenAI gibi şirketler tarafından reddedilmiş bir durum.
Vatandaşların, haklarını etkileyen “yüksek riskli” sistemlerle ilgili kararlar hakkında şikayetlerde bulunma ve açıklamalar alma hakkı da yasanın önemli unsurlarından biri olarak öne çıkıyor.
AB’nin bu yasa tasarısı, yapay zekanın kullanımının yasaklandığı birçok uygulamayı da içeriyor. Bunlar arasında CCTV görüntülerinden yüz tarama, “hassas özelliklere” dayalı kategorizasyon (ırk, cinsel yönelim, din veya politik inançlar gibi), iş yerinde veya okulda duygu tanıma veya “sosyal skorlama” sistemlerinin oluşturulması bulunuyor. Yasaklanan diğer önemli maddeler ise, “insan davranışını serbest iradelerini aşacak şekilde manipüle eden” veya “insanların zaaflarından faydalanan” AI sistemleridir.
AB’nin Yapay Zeka Yasası’nın nihai hali, yıl sonundan önce tamamlanması bekleniyor. Ancak yasanın yürürlüğe girmesi en erken 2025 yılında olacak.
AB’nin Yapay Zeka Yasası’nın ilk taslağı 2021 yılında açıklanmıştı ve yapay zekanın ne olduğunu tanımlamayı, AB üye devletleri arasında yapay zeka teknolojilerini düzenleyen kuralları senkronize etmeyi amaçlamıştı. Ancak bu taslak, ChatGPT ve Stable Diffusion gibi hızla değişen üretken yapay zeka araçlarının tanıtılmasından önce hazırlanmıştı, bu da yasa tasarısında sayısız revizyona yol açtı.
AB’nin Yapay Zeka Yasası yürürlüğe girmeden önce, bazı detayların sonlandırılması için daha fazla müzakere gerekecek. Şimdi geçici bir anlaşmaya varıldıktan sonra, Parlamento’nun İç Pazar ve Sivil Özgürlükler komiteleri tarafından daha fazla müzakere ve oylamalar gerekecek.
Canlı biyometrik izleme (yüz tanıma gibi) ve OpenAI’nin ChatGPT gibi “genel amaçlı” temel yapay zeka modellerini düzenleyen kurallar üzerine yapılan müzakereler oldukça bölücü oldu. Bu konular, cuma günü yapılan duyuru öncesinde bu hafta hala tartışılmaktaydı, bu da anlaşmanın duyurulduğu basın toplantısının gecikmesine neden oldu.
AB yasama organları, biyometrik gözetimde yapay zekanın kullanımını tamamen yasaklamak için bastırırken, hükümetler askeri, kolluk kuvvetleri ve ulusal güvenlik için istisnalar aradı. Fransa, Almanya ve İtalya’nın son teklifleri, üretken yapay zeka modellerinin üreticilerinin kendilerini düzenlemesine izin verilmesi, gecikmelere katkıda bulunduğuna inanılıyor.
